Kỷ niệm 76 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2021) thành công:

 Nắm bắt và vận dụng thời cơ - nhân tố quyết định thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, giá trị lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước vĩ đại của dân tộc

Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, là một trong những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. 76 năm đã trôi qua, nhưng cuộc cách mạng ấy vẫn để lại cho Đảng và Nhân dân ta nhiều bài học quý giá, trong đó nắm bắt và vận dụng thời cơ là bài học quan trọng có giá trị định hướng cho Đảng và Nhân dân ta đi tới mục tiêu xây dựng nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Sau khi Chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, tình hình Quốc tế và trong nước biến chuyển biến hết sức nhanh chóng. Trước tình hình đó, Đảng ta đã kịp thời điều chỉnh đường lối chiến lược và sách lược cho phù hợp với tình hình. Ngày 28/01/1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trở về nước, kịp thời chuẩn bị, tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 (tháng 5/1941). Trên cơ sở phân tích, dự báo tình hình Quốc tế và trong nước, Hội nghị quyết định chuyển hướng chiến lược cách mạng phù hợp, khẳng định: “Cuộc cách mạng Đông Dương trong giai đoạn hiện tại là một cuộc cách mạng dân tộc giải phóng, trong lúc này quyền lợi của bộ phận của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc”.

Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng Minh (gọi tắt là Việt Minh) với tuyên bố: “Việt Minh chủ trương liên hiệp hết thảy các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, gái trai, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, đặng cùng nhau mưu cuộc dân tộc giải phóng và sinh tồn”. Cùng với Việt Minh, các tổ chức quần chúng như Phụ nữ cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Nông dân cứu quốc, Nhi đồng cứu quốc, Phụ lão cứu quốc… cũng lần lượt được thành lập, quy tụ các tầng lớp Nhân dân tham gia đóng góp sức mình vào công việc của của nước nhà. Sự ra đời, phát triển của Mặt trận Việt Minh không chỉ trở thành hạt nhân quy tụ sức mạnh đoàn kết dân tộc, mà còn đánh dấu một bước ngoặc trong đường lối lãnh đạo cách mạng của Đảng, nhằm mở rộng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, quy tụ và phát huy cao độ nguồn sức mạnh nội lực của toàn dân tộc, chuẩn bị lực lượng cho công cuộc giải phóng dân tộc khi thời cơ đến.

Bước sang năm 1945, tình hình thế giới có những biến chuyển mau lẹ, quân đội Liên Xô hùng mạnh ngày càng giành được nhiều thắng lợi, giải phóng hàng loạt các nước ở Châu Âu và tiến thẳng vào sào huyệt của phát xít Đức ở Béclin. Sau khi chiến thắng phát xít Đức, ngày 08/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với phát xít Nhật và đánh tan đạo quân Quan Đông, đạo quân tinh nhuệ nhất của phát xít Nhật tại Đông bắc Trung Quốc thời điểm này, đẩy quân đội Nhật vào tình thế thất bại và ngày 13/8/1945, Nhật Hoàng đã chấp nhận đầu hàng Đồng Minh không điều kiện. Đây là một thời cơ lớn cho các dân tộc bị áp bức đứng lên giải phóng cho mình.

 Ngay từ trước đó, Đảng ta với sự phân tích chính xác, khoa học, mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù, đã dự báo sớm xảy ra cuộc đảo chính của Nhật ở Đông Dương. Vì thế, ngay trong đêm Nhật đảo chính Pháp (09/3/1945), dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Trường Chinh, Thường vụ Trung ương Đảng đã tổ chức hội nghị mở rộng và ra ngay Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” vào ngày 12/3/1945. Bản Chỉ thị được cấp tốc in hàng nghìn bản và theo những đường dây bí mật chuyển đi các nơi. Bản Chỉ thị đó xác định kẻ thù mới và đề ra khẩu hiệu đấu tranh mới, đồng thời dự báo các khả năng để nhân dân ta vùng dậy giành chính quyền trên cả nước.

Ngay sau khi nhận được tin phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã khẳng định thời cơ có một không hai đã đến, “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho được tự do độc lập”. Hội nghị toàn quốc của Đảng đã họp ra quyết định thông qua kế hoạch Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc, ra Quân lệnh số 1 và khẳng định: “Giờ tổng khởi nghĩa đã đến! Cơ hội có một không hai cho quân, dân Việt Nam cùng giành lấy quyền độc lập của nước nhà… Chúng ta phải hành động cho nhanh, với một tinh thần vô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng... Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta”. Ngày 16/8/1945, Quốc dân Đại hội chính thức khai mạc ở Tân Trào (Tuyên Quang), đã nhất trí thông qua đề nghị Tổng khởi nghĩa của Mặt trận Việt Minh và thành lập Ủy ban Giải phóng dân tộc. Sáng ngày 17/8/1945, các thành viên trong Uỷ ban Giải phóng dân tộc vừa được Đại hội bầu đã ra mắt quốc dân và làm lễ tuyên thệ trước sân đình Tân Trào.

Ở Hà Nội, Sài Gòn và nhiều tỉnh, thành phố khác trong cả nước, mặc dù cán bộ Đảng và Việt Minh chưa nhận được mệnh lệnh khởi nghĩa, nhưng căn cứ vào các Chỉ thị trước đó của Đảng và trên cơ sở phân tích cụ thể tình hình địa phương, tuyệt đại đa số cán bộ Đảng và Việt Minh cơ sở đã mau chóng tự quyết định khởi nghĩa giành chính quyền, không bỏ lỡ thời cơ. Trong ngày 17/8/1945, cả Hà Nội tưng bừng với khí thế sục sôi khởi nghĩa. Sáng ngày 19/8/1945, theo lời hiệu triệu của Việt Minh, Nhân dân Hà Nội xuống đường, tiến thẳng về trung tâm Nhà hát thành phố để dự mít tinh. Trước rừng cờ đỏ sao vàng và bài hát Tiến quân ca nổi lên, đại biểu Ủy ban quân sự cách mạng đọc lời hiệu triệu của Việt Minh, biến cuộc mít tinh thành cuộc biểu tình vũ trang và tiến vào chiếm Phủ Khâm Sứ, trại lính bảo an và các cơ sở của chính phủ bù nhìn,... Ngày 19/8/1945, trở thành một mốc son lịch sử thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám ở Thủ đô Hà Nội.

Cùng với Hà Nội, Nhân dân cả nước đã nhất tề vùng dậy đấu tranh giành chính quyền. Cùng ngày 19/8/1945, khởi nghĩa thành công ở các tỉnh Yên Bái, Phúc Yên, Thái Bình, Thanh Hóa, Khánh Hòa. Từ ngày 20/8 đến 28/8/1945, trên khắp các tỉnh, thành phố khác trong cả nước, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi. Ngày 30/8/1945, Hoàng đế Bảo Đại, Vua cuối cùng nhà Nguyễn đã tuyên bố thoái vị, trao lại ấn kiếm cho cách mạng.

 Như vậy, với sự chuẩn bị tốt về mọi mặt và chớp đúng thời cơ, chỉ trong vòng khoảng hai tuần lễ, dưới sự lãnh đạo của Đảng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đứng đầu, làn sóng biểu tình chính trị mạnh mẽ của hàng triệu quần chúng, có sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang cách mạng đã nhanh chóng lật đổ chính quyền tay sai, lập ra chính quyền cách mạng. Ngày 02/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình - Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước Công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á. Tuyên ngôn Độc lập chỉ rõ: “Dân ta đã đánh đổ xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để xây dựng nên Nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ và lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa” và khẳng định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy”. Với Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, dân tộc ta bước sang một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Bài học nổi bật nhất về sự lãnh đạo của Đảng ta trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là trên cơ sở đường lối đúng đắn, Đảng đã luôn theo dõi, bám sát những biến đổi của tình hình thế giới, trong nước, chủ động, kịp thời chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, chuẩn bị đón thời cơ, lãnh đạo và chỉ đạo quần chúng Nhân dân tận dụng thời cơ thuận lợi của tình hình trong nước và Quốc tế để giành thắng lợi.

Ngày nay trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế, chúng ta có những thời cơ lớn cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, nước ta vẫn đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau và diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, đã gây không ít thiệt hại cho đất nước ta trong phát triển kinh tế, ảnh hưởng lớn đến đời sống Nhân dân và sản xuất, kinh doanh, nhất là đối với các ngành dịch vụ, du lịch, các chuỗi cung ứng, doanh nghiệp nhỏ và vừa...

Nhưng dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và sự điều hành của Nhà nước, cùng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; đồng thời phát huy bài học nắm bắt và tận dụng thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dưới ánh sáng của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chúng ta tin tưởng rằng Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ có những quyết sách đúng đắn để nắm bắt và vận dụng tốt những thời cơ, thuận lợi, đưa đất nước ta phát triển nhanh, bền vững và sớm ngăn chặn được đại dịch Covid-19;  chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua những nguy cơ, thách thức, giữ vững mục tiêu xây dựng nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

* Kỳ sau: Nguyên nhân thắng lợi, Ý nghĩa lịch sử và Bài học kinh nghiệm của Cách Mạng tháng Tám năm 1945.

                                                      Bài, ảnh: Nguyễn Đăng Bình