Thời kỳ kháng chiến chống Pháp từ 1945 đến 1954 Mặt trận Việt minh tỉnh Kon Tum do ông Ngô Đình Sỹ làm Chủ nhiệm, các Phó Chủ nhiệm là ông Nguyễn Xuân (Hoàng Xuân) và bà Võ Thị Hồng Sâm (Nguyễn Thị Sâm), các ủy viên là ông Phúc, ông Quyển và bà Nguyễn Thị Minh Huyền. Trải qua nhiều cuộc giao tranh, đồng khởi ở Kon Tum không chỉ sử dụng bạo lực quân sự mà còn có sự thống nhất hành động nổi dậy của nhiều tầng lớp Nhân dân, sự phối hợp giữa chính trị với quân sự và sự liên kết giữa các địa phương, do đó đã hình thành trên thực tế phong trào Mặt trận Dân tộc thống nhất rộng khắp trên địa bàn tỉnh.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bắt đầu từ năm 1954 bước vào giai đoạn cam go, ác liệt trên khắp các chiến trường, nhằm đáp ứng nhu cầu tăng cường, mở rộng đoàn kết, tập hợp lực lượng, chuyển mạnh phong trào toàn tỉnh sang thời kỳ nổi dậy giành quyền làm chủ để đối phó với chiến lược "chiến tranh đặc biệt", Hội nghị Tỉnh ủy tháng 1/1961 cụ thể hoá Nghị quyết Liên Khu uỷ V khẳng định quyết tâm mạnh dạn đưa phong trào trong tỉnh tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vượt bậc, tiến vững chắc đáp ứng nhiệm vụ trọng tâm tấn công địch về mọi mặt, làm cho chúng ngày càng suy yếu hơn để có thể nhanh chóng chuyển thế ta lên. Trước mắt cần nỗ lực giải phóng từng vùng và chuẩn bị tiến lên vũ trang khởi nghĩa, Hội nghị đề ra 7 nhiệm vụ cụ thể trong đó đặt lên hàng đầu vẫn là tăng cường đoàn kết các dân tộc, phát động phong trào chính trị mạnh mẽ; đồng thời đẩy mạnh hoạt động vũ trang hỗ trợ việc củng cố, mở rộng vùng căn cứ, giải phóng nối liền với nhau.
- Từ ngày 03 đến ngày 05/01/1961 tại làng Đăk Pét, xã Đăk Rơ Manh, H.29 (huyện Kon Plông), Đại hội đoàn kết các dân tộc toàn tỉnh khai mạc, bầu ra Uỷ ban Phong trào Dân tộc tự trị tỉnh Kon Tum gồm 30 vị do ông A Chương (tên thật là A Hoa, người Xê Đăng) làm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch gồm Trung úy A Ná, ông Lởi và ông Nguyễn Văn Chiến cán bộ người Kinh.
- Đại hội Phong trào dân tộc tự trị Kon Tum lần thứ II (tháng 7/1964) đã diễn ra tại làng Măng Lôn - trường Tân Lập (H40 - Đăk Glei), Đại hội tiếp tục bầu ông A Chương làm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch gồm Trung úy A Ná, ông Lởi và ông Nguyễn Văn Chiến; Đại hội khẳng định quyết tâm củng cố, mở rộng khối đoàn kết các dân tộc và đưa công tác mặt trận lên bước phát triển mới. Hoạt động của Mặt trận các cấp cần nhằm vào trọng tâm là động viên phong trào chống dồn dân, phá ấp chiến lược và đẩy mạnh sản xuất, làm ra nhiều lương thực nuôi quân ăn đánh giặc và phục vụ tiền tuyến. Sau Đại hội lần thứ II cũng nhằm tăng cường, mở rộng hơn nữa khối đại đoàn kết dân tộc và tiếp tục động viên toàn dân tiến lên đánh bại Chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mỹ - Nguỵ.
- Đại hội Mặt trận Dân tộc tự trị Kon Tum lần thứ III tiến hành từ ngày 01 - 3/6/1966 tiếp tục bầu ông A Chương làm Chủ tịch và bổ sung thêm ông Pie Rôn và ông Phan Vững (Rét) ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy làm Phó Chủ tịch; Đại hội đã kiểm điểm, đánh giá phong trào kháng chiến trên các lĩnh vực và nhiệm vụ công tác mặt trận qua 5 năm chống chiến tranh đặc biệt. Đại hội tập trung thảo luận và thông qua đó là Mặt trận cần chú trọng phát động tư tưởng của quần chúng nhận thức rõ tội ác của đế quốc Mỹ đã đem quân sang xâm lược và bom đạn gây ra cuộc chiến tranh thảm khốc đối với đất nước ta, dân tộc ta. Trên cơ sở đó nâng cao quyết tâm đánh Mỹ, thắng Mỹ của toàn quân, toàn dân trong tỉnh hưởng ứng Lời kêu gọi của Bác Hồ và đường lối, chủ trương của Đảng.
- Cuối năm 1971, Đại hội Mặt trận Dân tộc tự trị Kon Tum lần thứ IV diễn ra tại làng Tu Cáp (Tu Rơ Băng), xã Tu Grập, (H80 - huyện Đăk Tô). Trên cơ sở kiểm điểm, đánh giá ưu, khuyết điểm trên các mặt hoạt động qua 5 năm, Đại hội đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ công tác mặt trận nhằm tăng cường, mở rộng, phát huy khối đại đoàn kết toàn dân trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến một số nhiệm vụ trọng tâm của Mặt trận, Đại hội đã cử ông A Chương tiếp tục giữ chức Chủ tịch và ông Pie Rôn là Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận tỉnh, thay ông A Nă đã hy sinh năm 1970, Ông Phạm Trọng - Phó Bí thư Tỉnh uỷ kiêm Phó Chủ tịch Mặt trận tỉnh đồng thời là Trưởng Ban Dân vận Tỉnh uỷ.
- Sau ngày đất nước được hoàn toàn giải phóng, Mặt trận Dân tộc Giải phóng kết thúc sứ mệnh, lịch sử Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Gia Lai - Kon Tum ra đời (1975 - 1980), góp phần ổn định tình hình sau chiến tranh và từng bước xác định vai trò, nhiệm vụ trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum được sáp nhập thành tỉnh Gia Lai - Kon Tum và Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai và Kon Tum khóa I, nhiệm kỳ 1977 - 1979 đã bầu Ban Thường trực gồm có: 7 vị. Anh hùng Núp được bầu làm Chủ tịch; các đồng chí A Ma Quang, A Chương, Thái Hiền Minh được bầu làm Phó Chủ tịch; các đồng chí Nguyễn Hữu Đức, Hà Thanh Phong, Kpă Bih - Ủy viên Thư ký.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai và Kon Tum khóa II, nhiệm kỳ 1980 - 1984 đã bầu Ban Thường trực gồm: 7 đồng chí. Đồng chí Đinh Núp (Anh hùng Núp) được bầu làm Chủ tịch; các đồng chí A Ma Quang, A Chương (ngày 02/3/1982 nghỉ hưu), Hà Thanh Phong được bầu làm Phó Chủ tịch; các đồng chí: Hồ Văn Khanh, Trần Kim Cúc, Lê Minh Hưng được bầu làm Ủy viên Thường trực.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai và Kon Tum khóa III, nhiệm kỳ 1984 - 1989 đã bầu Ban Thường trực gồm: 6 đồng chí. Đồng chí Đinh Núp (Anh hùng Núp) được bầu làm Chủ tịch; các đồng chí A Ma Quang, Trần Thanh Dân, Hà Thanh Phong, Nguyễn Chí Thành, Ka Ba Tơ, Lê Tiến Hồng, H’Nghia, Krung Dăm Veo được bầu làm Phó Chủ tịch; các đồng chí: Lã Đình Ngạc, Nguyễn Phi Yến được bầu làm Ủy viên Thư ký.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai và Kon Tum khóa IV, nhiệm kỳ 1989 - 1993 đã bầu Ban Thường trực gồm: 8 đồng chí. Đồng chí Đinh Núp (Anh hùng Núp) được bầu làm Chủ tịch Danh dự; đồng chí Ngô Thành được bầu làm Chủ tịch; các đồng chí Đinh Văn Mỹ, Vũ Trọng Kim, Ka Ba Tơ, Krung Dăm Veo, Rơ Châm H’Yéo được bầu làm Phó Chủ tịch; đồng chí: Lê Trung Thiệu được bầu làm Ủy viên Thư ký.
- Từ sau Đại hội MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai - Kon Tum lần thứ IV tháng 7/1989 đến trước tháng 10/1991 - tháng 5/1993 (trước khi chia tách) Ủy ban MTTQ Việt Nam lâm thời tỉnh Kon Tum được thành lập. Đồng chí Ka Ba Tơ được bầu làm Chủ tịch; đồng chí Bùi Thái Kỷ, Nguyễn Thanh Thêu được bầu làm Phó Chủ tịch; Phó Chủ tịch bán chuyên trách gồm đồng chí Vũ Thị Minh Huệ, Vũ Trọng Kim, Dúi Dăm Reng và có 13 vị Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam lâm thời tỉnh Kon Tum.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum khóa V, nhiệm kỳ 1993 - 1998 đã bầu 31 vị Uỷ viên. Đồng chí Ka Ba Tơ được bầu giữ chức Chủ tịch; đồng chí Bùi Thái Kỷ, Nguyễn Thanh Thêu được bầu làm Phó Chủ tịch; đồng chí Nguyễn Nhã Hoàng được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum khóa VI, nhiệm kỳ 1998 - 2003 đã bầu 54 vị Uỷ viên. Đồng chí A Nuk được bầu giữ chức Chủ tịch; đồng chí Trương Văn Thanh, Y Xuôi, Nguyễn Nhã Hoàng được bầu làm Phó Chủ tịch; đồng chí Nguyễn Hồng Quang được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum khóa VII, nhiệm kỳ 2003 - 2008 đã bầu 62 vị Uỷ viên. Đồng chí Y Xuôi được bầu giữ chức Chủ tịch; đồng chí Lâm Duy Nhẫn, Trần Văn Thiện được bầu làm Phó Chủ tịch; đồng chí Nguyễn Hồng Quang được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực.
- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum khóa VIII, nhiệm kỳ 2009 - 2014 đã bầu 75 vị Uỷ viên. Đồng chí Trần Bình Trọng được bầu giữ chức Chủ tịch; đồng chí Lâm Duy Nhẫn, Siu H’Bia được bầu làm Phó Chủ tịch. Các đồng chí: Lê Văn Sơn, Lưu Duy Khanh, Lê Thị Phượng, Võ Văn Quế được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực.
- Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014 - 2019 đã hiệp thương cử ra Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh gồm 87 vị; Tại phiên họp thứ nhất, Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh (khoá IX); Cử Ban Thường trực gồm 09 vị; đồng chí Trần Bình Trọng, Ủy viên BTV Tỉnh uỷ, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh (khoá VIII) được tái cử giữ chức Chủ tịch (đến tháng 01/2019 nghỉ hưu), đồng chí Lưu Duy Khanh và đồng chí Y Phương, tái cử Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khoá IX; đồng chí Bùi Duy Chung, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ngọc Hồi được Đại hội tín nhiệm bầu giữ chức Phó chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa IX, nhiệm kỳ 2014–2019; Các đồng chí; Lê Văn Sơn, Võ Văn Quế, Nguyễn Xuân Châu, Nguyễn Thị Hà, La Ngọc Hùng được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực. Tháng 3/2019 đồng chí Nguyễn Trung Hải được bầu giữ chức Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa IX, nhiệm kỳ 2014 – 2019.
- Đại hội đại biểu lần thứ X, nhiệm kỳ 2019 - 2024 Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh với chủ đề: “Đoàn kết - Dân chủ - Đồng thuận - Phát triển”. Đại hội đã hiệp thương cử ra Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khoá X, nhiệm kỳ 2019 - 2024 gồm 86 vị; Tại phiên họp thứ nhất, Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khoá X đã cử Ban Thường trực gồm 07 vị; đồng chí Nguyễn Trung Hải, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa IX được Đại hội cử giữ chức Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa X; đồng chí Lưu Duy Khanh, đồng chí Bùi Duy Chung, Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khoá IX được Đại hội tín nhiệm cử giữ chức Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa X nhiệm kỳ 2019 – 2024; Các đồng chí; Lê Văn Sơn, Nguyễn Xuân Châu, Nguyễn Thị Hà, La Ngọc Hùng được bầu giữ chức Ủy viên Thường trực. Đến tháng 9 năm 2019 và tháng 5 năm 2020, đồng chí Trần Lạc, đồng chí Thao Hồng Sơn được Ban Thường vụ Tỉnh ủy điều động về công tác tại Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và được Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh hiệp thương bầu giữ chức Phó Chủ tịch; tại hội nghị tháng 01 năm 2023 đồng chí Nguyễn Thị Lan được hiệp thương bầu giữ chức Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa X nhiệm kỳ 2019 – 2024.
Nghị quyết Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Kon Tum lần thứ X, nhiệm kỳ 2019 - 2024 khẳng định: Tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động; tăng cường củng cố, mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; hướng mạnh về cơ sở, khu dân cư để triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Triển khai và thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội, xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, góp phần xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Mở rộng và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại Nhân dân, tăng cường đoàn kết quốc tế. Không ngừng xây dựng và củng cố về tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của MTTQ Việt Nam các cấp, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tập hợp, đoàn kết các dân tộc trong tình hình mới để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội mà Nghị quyết Đại hội lần thứ XVI Đảng bộ tỉnh Kon Tum đã đề ra. Vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.... (Còn nữa)
Kỳ 4: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Kon Tum phát huy vai trò, trách nhiệm, xây dựng, mở rộng khối Đại đoàn kết toàn dân, góp phần xây dựng tỉnh Kon Tum phát triển nhanh, bền vững.
Xuân Châu
