Kỷ niện 76 năm Ngày Quốc khánh Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: 02/9/1945 - 02/9/2021: Gía trị tư duy của Hồ Chí Minh trong “Tuyên ngôc Độc lập” ngày 02/9/1945
* Tuyên ngôn lịch sử của sự kiện lịch sử
Bản “Tuyên ngôn độc lập” do Hồ Chí Minh soạn thảo được Người “Tuyên ngôn” tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 02/9/1945 được coi là “một án văn bất hủ, một văn kiện có giá trị lịch sử to lớn, một bài chính luận ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, đanh thép, lời lẽ hùng hồn, đầy sức thuyết phục”. Văn bản có sự tiếp thu, chọn lọc và phát triển lên tầm cao mới từ các văn bản tuyên ngôn của dân tộc Việt Nam và những tinh hoa từ các văn bản tuyên ngôn độc lập của nhiều quốc gia giành được độc lập trên thế giới.
Nước Việt Nam trở thành thuộc địa của thực dân Pháp từ giữa thế kỷ XIX. Trong chiến tranh thế giới lần hai, Nhật đã thay thế Pháp độc chiếm Đông Dương và Việt Nam từ năm 1940. Khi phát xít Nhật đầu hàng quân đồng minh vô điều kiện, thời cơ khởi nghĩa từng phần tiến tới Tổng khởi nghĩa đã đến. Dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh và Đảng ta, Cách mạng tháng Tám nổ ra, toàn thể dân tộc Việt Nam nhất tề đứng dậy cướp chính quyền từ tay phát xít Nhật. Ngày 26/8/1945, tại ngôi nhà số 48 Hàng Ngang - Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập, chủ trì Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp, thống nhất chuẩn bị tuyên bố độc lập, mít tinh ở Hà Nội và quyết định thành lập Chính phủ lâm thời ra mắt Nhân dân, lập chính thể cộng hoà đầu tiên ở Đông Nam châu Á, tuyên bố tách hẳn sự lệ thuộc chính phủ Pháp.
Nghiên cứu “Tuyên ngôn độc lập” chúng ta thấy rõ giá trị tư duy biện chứng của Hồ Chí Minh về kẻ đi xâm lược, Người viết: “… Bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa”. “Kẻ tự nhận là người “bảo hộ” cho Việt Nam, thế mà “trong 5 năm, chúng bán nước ta hai lần cho Nhật”. “Kẻ tự nhận là đại diện cho “Tự do, Bình đẳng, Bác ái”, khi Việt Minh “kêu gọi người Pháp liên minh để chống Nhật”, thì “đã không đáp ứng, lại thẳng tay khủng bố Việt Minh hơn nữa. Thậm chí đến khi thua chạy, chúng còn nhẫn tâm giết nốt số đông tù chính trị ở Yên Bái và Cao Bằng”. Rõ ràng, những sự thật tội ác mà kẻ thù gây ra là không thể chối cãi được. Chính sách “khai hoá văn minh” của chúng là căn cứ buộc tội rõ nhất của trò bịp bợm, bản chất dã man.
Thế nhưng, vào thời điểm ấy, không phải ai cũng có thể nhận thấy mâu thuẫn, những mặt đối lập căn bản giữa Nhân dân ta và thực dân Pháp. Trước Cách mạng tháng Tám, dân ta “chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật”, chúng “tuyệt đối không cho dân ta một chút tự do dân chủ nào”, “chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta… Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân… Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu. Chúng bóc lột dân ta đến tận xương tuỷ, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác tiêu điều”. Dù thế, ta vẫn “giữ thái độ khoan hồng và nhân đạo” đối với người Pháp: “Sau cuộc biến động ngày 9 tháng 3, Việt Minh đã giúp cho nhiều người Pháp chạy qua biên thuỳ, lại cứu cho nhiều người Pháp ra khỏi nhà giam của Nhật và bảo vệ tính mạng và tài sản cho họ”. Trước cái ác, chúng ta đại diện cho cái thiện; đối mặt với phi nhân, phi nghĩa, chúng ta đại diện cho nhân nghĩa, thể hiện sự toả sáng tư duy và bản sắc văn hoá Việt Nam, đánh cho để dài tóc, đen răng mà giữ lấy hồn cốt Việt, đánh cho “chích luân bất phản”, đánh cho “phiến giáp bất hoàn”, khẳng định chủ quyền nước Nam, nhưng khi địch thua chạy: “Đi bộ thì ta cấp ngựa, đi thuỷ thì ta cấp thuyền” để chúng cuốn gói về nước.
“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Đây là cấu trúc khát vọng cháy bỏng ngàn đời của con người, đối lập hẳn với mất tự do, thiếu bình đẳng. Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người. Hơn ai hết, Hồ Chí Minh thấu hiểu, nhận rõ mục tiêu của từng giai đoạn, từng chặng trên con đường dẫn đến lý tưởng đúc kết khát vọng đó của loài người: Giải phóng giai cấp gắn liền với giải phóng dân tộc, giải phóng con người. Bởi vậy, giá trị “Tuyên ngôn độc lập” không chỉ phân tích, làm sáng tỏ sự thống nhất và đấu tranh của các yếu tố tạo nên sự vận động của xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, mà còn là biện chứng của sản phẩm do tiến trình ấy mang lại.
Lịch sử Việt Nam thừa nhận: “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh mấy năm nay”. “Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!” và kết quả tất yếu của tiến trình tranh đấu: “Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập!”. Đây là sự tác động, thúc đẩy sự phát triển của cách mạng Việt Nam đến thắng lợi như một quy luật khách quan không thể phủ nhận được. Tư duy Hồ Chí Minh luôn đặt đúng quan hệ của Việt Nam trong chỉnh thể thế giới. Trong tương quan giữa Việt Nam và thế giới, giữa quyền bình đẳng tự do của các dân tộc trên thế giới trong đó có Việt Nam.
Dưới ngọn cờ cách mạng của Hồ Chí Minh và Đảng ta, dân tộc Việt Nam đã gan góc chống ách nô lệ của thực dân và đứng về phe đồng minh chống phát xít Nhật. Nhờ thế: “Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hoà”. Để “Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.
* Ngôn từ đanh thép và tính pháp lý sâu sắc
Toàn văn “Tuyên ngôn độc lập” chỉ có 1014 chữ, nhưng hàm chứa nội dung rất lớn và sâu sắc, mở ra thời đại mới cho dân tộc Việt Nam; là thông điệp chính trị, nhắc tới những mục đích tức thời, quan trọng, ưu tiên cho hàm lượng thông tin, triệt để tạo ra tác dụng chiến đấu, loại bỏ những âm mưu trực tiếp, nguy hiểm của kẻ thù. Viện dẫn tuyên ngôn của hai cường quốc Mỹ và Pháp trong lịch sử để suy rộng ra về quyền độc lập dân tộc bên cạnh quyền con người và quyền công dân, Tuyên ngôn của Bác là kết tinh trí tuệ của thời đại, là kết quả cao của “bao nhiêu hy vọng, gắng sức và tin tưởng” của hơn hai mươi triệu người Việt Nam lúc bấy giờ. Một trong những yếu tố quan trọng đưa “Tuyên ngôn độc lập” lên tầm cao của một thể tài chính luận, dung lượng ngắn nhưng lập luận hết sức chặt chẽ mà giản dị, không có lý lẽ nào bác bỏ được. Vì cốt lõi của nó là, lấy thực tế cách mạng nóng bỏng của quần chúng Nhân dân, bắt nguồn từ lòng yêu nước thương dân để đem lại độc lập cho dân tộc, hoà bình, tự do, ấm no, hạnh phúc thực sự cho Nhân dân… nên tính thuyết phục rất lớn. Mỗi từ, mỗi câu, mỗi ý đều tỏ rõ tính lôgíc biện chứng giữa hiện thực cách mạng Việt Nam với tư duy sâu sắc của Người, được phản ánh một cách sinh động thông qua bản “Tuyên ngôn độc lập”.
Giá trị đặc sắc trong “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh thể hiện ngay từ đoạn đầu: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng” để lập luận hiển nhiên và thừa nhận rằng “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng”, bởi mỗi người đều thuộc về một dân tộc, một cộng đồng người xác định, sống trong vòng cộng đồng văn hoá ấy. Một mặt, họ làm ra cộng đồng văn hoá của mình; mặt khác chính các vòng cộng đồng văn hoá đó đã nuôi dưỡng họ, giúp họ hoàn thiện về nhiều phương diện giá trị con người; suy rộng ra là mọi dân tộc trên thế giới đều có quyền bình đẳng, tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được. Thừa nhận quyền bình đẳng, quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc của mỗi con người mà không thừa nhận quyền bình đẳng, quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do của mỗi dân tộc là trái quy luật. Cách lập luận đanh thép đó chẳng những giúp Việt Nam thấy rõ giá trị của lịch sử, mà còn tuyên bố cho thế giới thấy rằng, dân tộc Việt Nam có quyền được hưởng tự do, độc lập ấy.
* “Tuyên ngôn độc lập” soi sáng hôm nay
Kể từ sau khi Cách mạng tháng Tám thành công năm 1945, dân tộc Việt Nam khẳng định độc lập chủ quyền của mình và được thế giới công nhận. Nhờ có đường lối đúng đắn, ý Đảng lòng dân gặp nhau, cách mạng nước ta đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, đi lên xây dựng những tiền đề vật chất cơ bản cho CNXH, tìm con đường đưa đất nước thoát khỏi khó khăn. Sự nghiệp đổi mới toàn diện đã và đang thu được những thắng lợi to lớn, tạo tiền đề cho đất nước tiếp tục vững bước đi lên. Việt Nam đã là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế có uy tín. Tiếng nói của Việt Nam ngày càng quan trọng trong việc giải quyết, điều phối nhiều vấn đề quan hệ quốc tế của khu vực và thế giới, vừa đảm bảo lợi ích quốc gia, vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, góp phần thu hẹp những bất đồng, nhất là những vấn đề mà tất cả các bên cùng quan tâm, thúc đẩy đáng kể phong trào đấu tranh vì hoà bình, ổn định và phát triển.
Kỷ niệm 76 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2021), kể từ khi ra đời, “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh luôn là cơ sở phương pháp luận cơ bản quan trọng đảm bảo cho chúng ta tiếp tục xác định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế cũng như quá trình đấu tranh cách mạng lâu dài, kiên trì, bền bỉ để giữ gìn độc lập, chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. “Tuyên ngôn độc lập” mãi mãi là ngọn đuốc soi đường để toàn thể dân tộc Việt Nam xác định và vững tin trên con đường đi tới, giải quyết tốt quan hệ quốc tế, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước./.
Nguyễn Đăng Bình
- 10/09/2021 14:03 - Nhằm hỗ trợ và giúp các em trong chiến dịch “Tiếp sức đến trường” năm học 2021-2022, ngày 08/9 Ban từ thiện Ph…">Các tôn giáo tỉnh Kon Tum cùng các em “Tiếp sức đế…
- 09/09/2021 13:19 - Ngày 03/8/2021, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum ban hành Kế hoạch số 219/KH-MTTQ-BTT, về việc giám s&aacu…">Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh giám sát…
- 08/09/2021 13:25 - Tiếp tục cụ thể hóa bằng những Mô hình thiết thực để triển khai thực hiện các tiêu chí Cuộc vận động “To…">Mặt trận phường Duy Tân với Mô hình “Sáng-Xanh-Sạc…
- 06/09/2021 14:20 - Hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Bộ Y Tế, ng&ag…">Lễ xuất quân hỗ trợ nhân lực phòng, chống dịch Cov…
- 06/09/2021 09:04 - Thực hiện Kế hoạch số 247/KH-MTTW-BTT ngày 15/01/2021 của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về giám sát…">Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh về giám …
- 24/08/2021 15:44 - Công điện của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cườ…
- 22/08/2021 06:59 - Nhân dịp Lễ Vu Lan năm 2021-phật lịch 2565, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã đi thăm, tặng quà Ban trị sự Giáo …">Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đi thăm,…
- 19/08/2021 14:10 - Trước những diến biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, trong thời gian qua, Hội Thánh Tin lành Truyền giáo cơ đốc trên địa …">Hội Thánh Tin lành Truyền giáo cơ đốc trên địa bàn…
- 18/08/2021 14:17 - Thực hiện Quyết định 191-QĐ/BTCTW, ngày 07/5/2021 của Ban Tổ chức Trung ương, theo Kết luận số 59-KL/TW, ngày 09/4/2013 của Ban Bí…">Trao tiền hỗ trợ cho nhân sỹ, trí thức, chức sắc c…
- 17/08/2021 09:06 - Tiếp tục hưởng ứng Lời kêu gọi của Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Thư kêu gọi của Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việ…">Công ty Viettel tại Kon Tum ủng hộ Quỹ vắc-cin và …